Kortizon Nedir?
Karbonhidratın metabolizmasında görev üstlenen bir steroid hormonu olan kortizon tüm hastalıkların tedavisinde kullanılan ve faydaları olan, ancak pek çok yan etkisi bulunan bir ilaçtır diyebiliriz.
Kortizon Yüksek Dozda Alınırsa;
- Vücutta çok fazla su ve sodyum biriktirir.
- Tansiyonu yükseltir.
- Şeker hastalığını tetikler.
- Yağ birikmesine neden olur.
Kortizon Kullanan Hasta;
- Tuzsuz yiyecekler yemesi
- Kilo almamak için diyet yapması
- Süt, yoğurt, peynir gibi kalsiyum zengini gıdalar tüketmesi gerekmektedir.
Kortizon Nasıl Salgılanır?
Kortizonu böbrek üstü bezleri üretmektedir. Kortizonun salgılanmasının miktarı herkeste farklıdır.
Örnek; Normal kiloda, dinlenmekte olan bir kişide günlük kortizon miktarı 15- 40 miligram arasında iken, kilolu bir kişinin günlük kortizon üretimi 50 miligram dan çok daha fazla olmaktadır.
Gün içinde salgılanmakta olan kortizonun miktarı, gece ya da gündüz olmasına, kan basıncına ve kortizon miktarına göre değişmektedir.
Sabah saatleri kortizonun en fazla salgılandığı saatlerdir. Doğumun 3. Haftasında başlar, ölüm anına kadar devam eder. Yani hayat ile bütünleşmiştir. Vücutta az salgılanırsa ya da hiç salgılanmama durumunda dışarıdan kortizon alınmak durumundadır.
Kortizonun Etki Mekanizması Nasıldır?
- Yangısal durumlara göre değişkenlik gösteren kortizon şişliği ve ağrıyı baskılar
- Vücudun bağışıklık sistemi bozulursa, vücudun kendi hücrelerine zarar vermemesi için mikroplara karşı savunan kortizon devreye girer, böylece olması muhtemel hasar önlenmiş olur.
- Vücuda kortizon eksik salgılanıyorsa, kortizon tedavisi görmek gerekecek ve eksik kortizon yerine konulması gerekecektir.
Kortizon Tedavisi Nasıl Olur Ve Uygulanırken nelere dikkat etmelidir?
Ampul, tablet, krem, fitil, damla gibi farklı kullanım preparatları bulunmaktadır. Kortizonun en uygun olan formu en uygun sürede ve uygun dozda verilmelidir ve bunu en doğru doktor yapmaktadır. Kortizon çok sayıdaki hastalıkta tedavi amaçlı kullanılsa da, takibi ve gözetimi doktor tarafından yapılmalıdır.
Şayet hastaya düşük doz kortizon hormonu yeterli olacaksa, yüksek doz kortizon kullanımından kaçınılmalıdır. Kortizon tablet formunun vücuttaki kortizon hormonunun salgılandığı sabah erken saatlerde alınması gerekmektedir.
Kortizonun mide asidini artırması mide rahatsızlıklarına ve özellikle ülsere sebep olması gibi riskleri vardır. Bu nedenle tok karnına alınmalı ve gerek görülürse doktor önerisi le mide koruyucu ilaç ile alınmalıdır.
Kortizonun dozu çok önemlidir. Şayet kortizon yanlış ve fazla dozda alınması durumunda hastanın yaşam kalitesini ciddi boyutlarda düşürmektedir. En kötüsü ise daha sonra hipertansiyon, diyabet ve benzeri hastalıklara neden olur. Bu durum (cushing sendromu) kolay anlaşılmaz, uzmanlık gerektiren bir durumdur. Kesin tanıya ulaşmak için steroid hormonu seviyesine ve röntgen incelemesine gerek duyulur. Tedavisi zor bir hastalıktır. Böbreküstü bezleri ya da hipofiz bezindeki kitle (ur) Ameliyatla, ışın tedavisi ile ya da ilaç tedavisi gibi yöntemlere başvurularak çözümlenmeye çalışılır.
Bu nedenle doktorun reçetesi aynen uygulanmalı, anlaşılmayan konular doktora sorularak danışılmalıdır. Kortizon tablet bırakılacağı zaman da doktora danışılmalıdır. İlacı birden bırakmak sakıncalı olacağından, doktor doz azaltarak yavaş yavaş ilaç kesilmesi gerektiğinin özellikle altını çizecektir. İlaç kullanımını aniden kesmek ise halsizlik, bitkinlik gibi şikâyetleri gündeme getirmesine sebep olmaktadır.
Kortizon tedavisinde belli aralıklarda ve düzenli olarak kan testinin yapılması gerekmektedir.
Kortizon Tedavisi Esnasında Nasıl Beslenmek Gerekir?
Kortizon kullanan hastalar beslenmesine özen gösterir ve yediklerine içtiklerine dikkat ederlerse sorun yaşamadan ve kortizonun yan etkilerine maruz kalmadan korunarak yaşamlarını sürdürürler. Kortizonla barışık yaşamalı ve ne yapması ne yapmaması gerektiğini bilerek özellikle beslenmelerini belli bir çizgide tutmayı başarmalıdır.
Tuz Kullanımı Azaltılmalıdır.
Kortizon hormonu, böbreklerde tuzun geri emilimini çoğaltan bir hormon olduğu için tuz, kortizon tedavisinin adeta düşmanıdır diyebiliriz. Kanda ve vücutta bulunan sıvının içinde biriken tuz, bu sıvının osmatik basıncını yükseltir, yani yoğunluğunu artırır. Böylece yüksek tansiyon tetiklenir. Kanın içinde yoğunlaşan tuz miktarı ne kadar fazla olursa, kılcal damarlarda osmatik basınç etkisiyle dokulardan o kadar çok su çekecek ve kan basıncını artıracaktır. Bu durum sadece kan basıncını artırmakla kalmayıp, vücuttaki yağ sentezinin artmasına ve vücuttaki şişliğin oluşmasına da sebebiyet vermektedir.
Sebze Ve Meyve tüketimi artırılmalıdır.
Kortizon sadece böbrek üstünde tuz tutmaz, potasyum da attığı için kortizon tedavisi gören kişilerde potasyumun azaldığı görülür. Kas ve adalelerdeki güçsüzlük hissetme şikâyetleri ise bundan yani potasyum azalmasından kaynaklanmaktadır. Hatta kalp kaslarının da kasılma fonksiyonlarını olumsuz etkilemesinden dolayı tuz yememek kadar potasyum bakımından zengin besinler tüketmeli, yağlı gıdalardan kaçınarak sebze ve meyve ağırlıklı beslenmelidir.
Fazla Tatlı Ve Yağlı Besinler Tüketmemelidir.
Mümkün olduğunca hem tatlı hem de yağlı besinlerden uzak durulmalıdır.
Bol Miktarda Kalsiyum Tüketmelidir.
Kortizon tedavisi sırasında kemikler olumsuz etkilenmektedir. Dolayısı ile kalsiyumun bağırsaktan emilimini azaltarak osteoporoz rahatsızlığına sebep olma riski bulunmaktadır. Bu nedenle kortizon tedavisi gören kişiler kemik taraması- kemik mineral ölçümü gibi ölçümler yaptırması gerekmektedir. Ayrıca yağsız olma koşulu ile süt ve süt ürünleri, kuru baklagiller, tuzsuz fındık ile yeşil yapraklı sebzeleri tüketmesi gerekmektedir. Ayrıca fazla olmamak koşulu ile küçük balıklar ile fındık yağı tüketilmesi de tavsiye edilmektedir.
Kortizon Tedavisi Gören Kişilerin Asla Tüketmemesi Gereken Yiyecekler Nelerdir?
- Hazır gıdalar
- Konserveler
- Hazır meyve suları
- Alkollü içecekler ile soda ve kola gibi gazlı içecekler
- Gofret ve bisküvi, tuzlu peynirli krakerler vb. yiyecekler
- Şekerleme çeşitleri
- Zeytin
- Salça
- İçinde koruyucu madde içeren tüm gıdalar
- Midye ve karides gibi kabulü olan deniz ürünleri
- Büyük balıklar
- Salam, sucuk, sosis gibi ürünler
- Sakatat
- Kereviz ve deniz börülcesi gibi sebzeler
- Kaşar peyniri, otlu peynir, tuzlu peynirler tüketilmemelidir.
- Süt tozu ve süt tozu katılan maddeler
- Patlamış mısır
- Böreklik yufka, pasta ve börek çeşitleri
- Tuzlu tereyağı ve margarinler
- Salata ve makarna sosları
- Hazır çorbalar
- Kabartma tozu
- Dondurulmuş gıdalar
- İçinde çok tuz bulunan bulyon gibi gıdalar
- Ketçap ve mayonez
- Turşu
Kortizon Tabletinin Yan Etkileri
- Kilo alınır
- Ruh halinde değişiklikler gözlemlenir
- Depresyona yol açar
- Deri incelmesi ile deri altı kanamaları
- Katarakt ve benzeri sorunlar ile karşılaşılması
- Hipertansiyon ve benzeri kalp rahatsızlıkları
- Osteoporoz ve omur kırığı gibi sorunlarla karşılama
- Çocuklarda büyüme ve gelişmede geriliği görülmesi
- Kan şekerinin yükselmesi görülür. Hasta aynı zamanda diyabet ise önemli sorunların yaşanması
- Enfeksiyonlara karşı daha zayıf olunması
- Uyku bozukluğu
Kortizon Tedavisinin Genel Yan Etkileri
- Gelişim bozuklukları
- Vücutta yağlanma ve şişliklerin artması
- Adalelerde zayıflama gözlemlenmesi
- Kan basıncının yükselmesi
- Kemik erimesi
- Psikolojik bozukluklar
- Ciltte kıllanmanın artması
- Adet bozukluklarının meydana gelmesi
- Şeker ve tansiyonun yükselmesi
- Göz rahatsızlıkları ve özellikle katarakt oluşması
- Mide şikâyetleri
Kortizon Tedavisinin Kullanıldığı Hastalıklar
- Kan hastalıkları
- Romatizmal rahatsızlıklar
- Kalp ve damar hastalıkları
- Sinir sistemi rahatsızlıkları
- Bağ dokusu hastalıkları
- Alerjik hastalıklar
- Tümör tedavileri
- Karaciğer hastalıkları
- Böbrek ve idrar yolu hastalıkları
- Hormonal hastalıklar
- Sıcak çarpması, zehirlenmeler gibi durumlar
- Göz hastalıkları
- Şoklar
Kortizon tedavisi pek çok hastalığın tedavisinde bu gün için tek tedavi olsa da gereğinden fazla uygulanma durumunda telafisi mümkün olmayan farklı hastalıklara da neden olabilme riski bulunmaktadır.
Hata!
Yorumunuz Çok Kısa, Yorum yapabilmek için en az En az 10 karakter gerekli